YEŞİL BÜYÜME: EKONOMİDE TOPYEKÛN İNOVASYON
22-24 Temmuz’da Londra’da düzenlenen “İnovasyon için Misyon Yönelimli Finansman”
konferansında yeşil büyüme geniş kapsamlı yeni bir yaklaşımla tanımlandı.
Ayşe Bilge Dicleli
“Yeşil büyüme yenilenebilir enerji ve karbon salımını azaltmaktan ibaret değildir!” Bu saptama günümüzdeki inovasyon teorisyenlerinin önde gelenlerinden iki bilim kadınına, Mariana Mazzucato ile Carlota Perez’e ait. Büyümenin nasıl gerçekleştirileceği, krizden nasıl çıkılacağı konularının yoğun tartışıldığı ve iklim değişikliğinin günlük hayatımızda art arda gelen doğal afetlerle inkâr edilemez bir biçimde kendini ortaya koyduğu bir dönemde yapılan bu saptamanın her açıdan üzerinde durmaya değer.
Mazzucato, İngiltere, Sussex Üniversitesi’nde Bilim ve Teknoloji Politikası profesörü; dünyanın çeşitli üniversitelerinde inovasyon, bilgi ve kalkınma konularında dersler veriyor. Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu ve İngiltere hükümeti sık sık danışmanlığına başvuruyor. Mazzucato’nun ana ilgi alanı, şirket düzeyindeki teknolojik inovasyon, sektör piyasa yapısı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler.
Venezuela doğumlu Perez London School of Economics’te ve Talin Üniversitesi’nde Teknoloji ve Sosyo-Ekonomik Kalkınma profesörü. Ülkesinde bir dizi resmi görev üstendi. OECD, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, UNESCO, Dünya Bankası gibi uluslararası kurumlara; Venezuela, Şili, Peru, Uruguay, Arjantin, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti ve Brezilya’da bakanlıklara ve kalkınma bankalarına; Kanada, Norveç, Estonya’da Ar&Ge enstitülerine; IBM, Ericsson, Telefonica, CISCO gibi firmalara danışmanlık yaptı.
Her iki kadının da dünya çapında ses getiren kitapları ve teorik yaklaşımları var. Mazzucato’nun 2011 yılında yayınladığı Girişimci Devlet (The Entrepreneurial State) başlıklı kitabı bestseller oldu. Bu kitapta Mazzucato “Dinamik özel sektör-hantal devlet” görüşünü örnek vakalarla çürütüyor; Silikon Vadisi’nden örneklerle devletin yeşil devrimden biyoteknoloji ve ilaç sektörüne bütün alanlarda inovasyonu fonladığını ve öncülüğünü yaptığını ortaya koyuyor. Modern kapitalizmin tarihi boyunca devletin sadece pazarın hatalarını gidermekle meşgul olmadığını, aynı zamanda modern teknoloji ve sektörlere destek olarak yeni pazarlar oluşturduğunu, özel sektörün buralara daha sonra girdiğini gösteriyor. Mazzucato’ya göre, devletin rolü görmezden gelinirse, riskler sosyalleştirilir ve ödüller birkaç kişinin elinde toplanır. Girişimci Devlet 2013’te Financial Times tarafından “Yılın Kitabı” seçildi, Forbesdergisiyse yaratıcı liderlerin okuması gereken kitaplar listesine aldı.
Perez ise 2002 yılında yayınladığı Teknolojik Devrimler ve Finans Kapital: Balonlar ile Altın Çağların Dinamiği(Technological Revolutions and Finance Capital: The Dynamics ) kitabında uzun vadeli bir perspektiften bakıyor ve teknolojiyle finansmanı orijinal ve ikna edici bir şekilde birbirine bağlayarak ekonomideki iyi ve kötü zamanlara yeni bir yorum getiriyor. Her teknolojik aşamanın (sanayi devrimi yılları, buhar ve demiryolları dönemi, çelik ve elektrik çağı, kitlesel üretim ve otomobiller günleri ve şimdiki enformasyon devrimi/bilgi çağı) bir paradigma değişikliğine ve yeni bir ekonomiye, ama aynı zamanda balonlara ve krizlere yol açtığını gösteriyor. Perez’e göre, her krizden çıkış genel bir yönelim sayesinde gerçekleşmiş. Örneğin, kitlesel üretimin yol açtığı kriz silahlanma; İkinci Dünya Savaşı sonrası bunalım refah devleti doğrultularıyla aşılmış. Perez, bugün yaşanmakta olan krizin aşılabilmesi için yeşil büyümenin global bir yönelim olması gerektiğini düşünüyor.
Bu iki bilim kadını 22-24 Temmuz’da Londra’da düzenlenen devletin inovasyona dayalı yönlendirilen, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümedeki rolünün tartışıldığı “İnovasyon için Misyon Yönelimli Finansman” başlığını taşıyan konferansa ortak bir bildiri sundu. İşte “Yeşil büyüme, yenilenebilir enerji ve karbon salımını azaltmaktan ibaret değildir” cümlesi, Büyüme Politikası Olarak İnovasyon: Avrupa için Meydan Okuma başlıklı bu ortak bildiride yer alıyor.
Mazzucato ve Perez bu ortak bildirilerinde, “Yeşil Büyüme enformasyon devriminin potansiyelini harekete geçirmek için güçlü bir global yönelim olabilir. Geniş anlamıyla ele alındığında, böyle bir sosyo-politik seçim, çeşitli enerji kaynakları, doğal kaynakların üretkenliğinde önemli bir artış ve sürdürülebilir yaşam ve üretim tarzları sağlayarak, ekonominin bütün alanlarında inovasyona yeni bir yön verebilir” diyorlar. Ve devamında “Yeşil Büyüme”yi tanımlıyorlar: “Yeşil Büyüme düşük karbon ve yenilenebilir enerjilerden çok daha fazlasıdır. Teknolojik açıdan bakıldığında, yenilenebilirler kendi başlarına sinerji yaratan bir ekonomik sistem oluşturamaz. Güneş, rüzgâr, dalga, jeotermal ya da hidroelektrik enerji ekipmanları arasında bilgi, tedarikçi, mühendislik ve beceri bakımından yeterli bir teknolojik yakınlaşma bulunmuyor. Bütün potansiyel sinerjilerden yararlanabilmek için çevresel tehdit daha geniş bir açıdan ele alınmalıdır.” Yazarlara göre, doğayı koruma; kirlenmeyi kontrol etme; ürünlerin içindeki malzeme miktarını azaltma ve uzun ömürlü ürünler tasarımlama; ürünün yerine hizmeti, mülkiyetin yerine kiralamayı, atıkların yerine tamir ve geri dönüşümü koyma; yaratıcı ekonomiye destek olma; şehirleri daha yaşanabilir ve daha az kirletici kılma; ulaşım sistemlerini modernize etme, işbirliği ve paylaşım ekonomisini geliştirme; sağlığa odaklanma (hem kişisel hem de önleyici); okul içindeki ve dışındaki her türlü eğitimi destekleme buna dahil edilmeli. “Bu tür bir büyüme en elverişli üretim pratiklerinin yeniden tanımlanması ve çoğunluğun arzu ve beklentilerini biçimlendiren ‘iyi yaşam’ hakkında yeni bir görüş anlamına gelir” diyor Mazzucato ve Perez. “Başka bir deyişle, yeşil büyümenin içine ekonominin tamamının giderek dönüşmesi, bir önceki devrime ait kitlesel üretim ve tüketim kalıplarının tersine çevrilmesi, üretim ve sürdürülebilirliği geliştirecek, karbon salımını azaltacak ama herkes için yaşam kalitesini artıracak yaşam tarzına yönelik geniş çaplı inovatif değişimlerin uygun maliyetli ve kârlı kılınması girer.”
Bu yazı OPTİMİST Dergisinin Eylül 2014 sayısında yer almıştır.
https://bilge200.wordpress.com/2014/09/03/yesil-buyume-ekonomide-topyekun-inovasyon/