Optimist Dergisi Mayıs Yazımız: Döngüsel Ekonomi’de “İlerlemeyi Tekrar Düşünmek”
Döngüsel Ekonomi’de “İlerlemeyi Tekrar Düşünmek”
Ellen MacArthur Vakfı’nın Mart sonunda Bradford Üniversitesi’nde düzenlediği seminerde, Döngüsel Ekonomi’nin geldiği son nokta değerlendirildi.
Yazan : GÜLİN YÜCEL
Ellen MacArthur Vakfı, Döngüsel Ekonomi’nin (Circular Economy) geldiği son noktayı değerlendirmek ve yaptıkları çalışmaları paylaşmak amacıyla, Mart ayının son günlerinde İngiltere’deki Bradford Üniversitesi Re-center’da “İlerlemeyi Tekrar Düşünmek” (Re-thinking Progress) isimli bir seminer düzenledi. Türkiye’den Sustineo Istanbul olarak katıldığımız bu seminerde, sürdürülebilirlik etrafında çalışan konu uzmanı, eğitimci ve iş dünyası temsilcisi 120 kişi bir araya gelerek gelişimi değerlendirdi.
Amacını Döngüsel Ekonomi’ye geçişi hızlandırmak olarak tanımlayan Ellen MacArthur Vakfı, bu seminerdeki fikri “Farklı sektör, geçmiş ve disiplinlerden gelen kişilere verdikleri eğitim programlarını ve kaynaklarını farklı bakış açılarıyla tamamlamak” olarak ortaya koymuştu.
Üç gün boyunca katılımcılar paralel oturumlarda 3D baskıdan Akuaponik’e farklı kullanım alanlarında döngüsel ekonomi üzerine iş vakaları gördüler.
Döngüsel ekonomi iş modeli, vakfın İnovasyon Lideri Ken Webster tarafından paylaşıldı. Malzemelerin yaşam döngüsü içerisinde farklı şekillerde yeniden kullanılması konusunda gelinen noktayı değerlendiren Webster, doğrusal ekonomide sistemlerin kendi içlerinde değerlendirmesinin çok eksik bir bakış açısı olduğunu, çünkü evrenin farklı karmaşık sistemler içerisinde var olduğunu, tek tek parçalara bakılarak karmaşık sistem kurgusunun görülemeyeceğini söyledi.
Döngüsel ekonominin tanımında olan, atıkların birer “yemek”gibi görülmesi, yani değerlerinin kaybolmadan tekrar yaşam zincirine dahil edilmesi gerekliliği sadece Webster’in değil, tüm seminerin ana temalarından biriydi. Ürünlerin daha tasarım aşamasında yeniden kullanılabilme üzerine kurgulanmaları gerekliliği ve tüketiciye, malzemeleri geri toplayabilmek için ürün satışı yerine ürün kullanma hizmetiyle ulaştırılmaları, yani ürün satışından hizmet sağlama bakış açısına geçiş öneriliyordu.
Ayrıca, doğrusal ekonomide tüketiciye sunulan fiyatların, sadece o ürünlerin üretimine veya dağıtımına yönelik özel maliyetleri içerdiği, çevreye verilen zarara yönelik dış maliyetleri kapsamadığı, gezegenin kısıtları göz önüne alındığındaysa bunun sürdürülemez olduğu tartışıldı.
Vakfın kurucusu Ellen Mac Arthur ise seminere telekonferans ile katılarak çalışmalarıyla ilgili bilgi verdi, katılımcıların sorularını yanıtladı.
Döngüsel ekonomi simülasyonun yapılmasını sağlamak amacıyla, birkaç farklı oturum yapıldı. Roundview’un yönettiği çalışmada temel kavramlar üzerinden geçildi ve katılımcılar, konuya özel hazırlanmış puzzle’lar ile kavramları tartışma fırsatı buldu. Systems Games, sistemlerin birbirleriyle nasıl iç içe çalıştıklarının simülasyonlarını, gündelik hayatımızdan son derece anlaşılır örneklerle işledi. Bir diğer oturumda, dağıtılan farklı objeler üzerine takımlar küresel ekonomi modellemesini içeren yeni marka kurguları yarattılar. Başka bir oturumdaysa, Bradford Üniversitesi Circular Ekonomi MBA programının direktörü Prof. Peter Hopkinson ile profesyonel ve orta/üst düzey eğitime yönelik program çalışması yapıldı.
Seminerin yapıldığı mekân, Bradford Üniversitesi Döngüsel Ekonomi MBA programının da verildiği, yeşil bina özelliklerine göre üretilmiş ve kendi enerjisini üreten Re-center adlı yapıdaydı. Binanın cepheleri kamıştan üretilen bir malzemeden yapılmıştı. Cam tasarımları, doğal hava kliması oluşturacak şekilde, parçalı ve kademeli çerçevelerden oluşuyordu. Binanın içindeki kış bahçesi, karbon salımını dengelerken, dış yüzeydeki güneş panelleri ise binanın kullanımına yönelik enerjiyi üretiyordu.
Şirketlerin sürdürülebilirlik dönüşümlerinde elle tutulur, ölçümlenebilir yöntemleri de içeren Döngüsel Ekonomi bakış açısının hızla yaygınlaşması hedefi ve istekliliğiyle seminer sona erdi.
Döngüsel Ekonomi
Doğrusal “Al, yap, tüket” modeli sınırsız malzeme ve enerji kaynağı olduğunu düşünür. Döngüsel ekonomi ise, tüm malzeme ve enerjinin yerine konabilir olması üzerine geliştirilmiş bir endüstri ekonomisidir. Sistemlerin karmaşık döngüde birbiriyle ilintili çalıştıklarını, dolayısıyla bileşenlerin değil tüm sistem optimizasyonunun gerekli olduğuna dikkat çeker. Malzeme akışlarını, biyolojik ve teknik olarak inceler, çöp oluşumunun ortadan kalkmasına odaklanır. Tüketim ve malzeme kullanımı için ürün satış modeli yerine, malzemelerin sağlayıcıya geri döndürülmesi ve yeniden üretimde kullanılabilmesini sağlamak için fonksiyonel hizmet modeli önerir.
Ellen MacArthur Vakfı
2005 yılında dünyanın çevresini en hızlı geçen solo denizci unvanını alan Ellen MacArthur, kaynak kullanımının esasında ne kadar sınırlı olduğunu ve bunun dünya ekonomisi ölçeğinde anlaşılmasının ne kadar önemli olduğunu keşfeder ve 2010’da, küresel ekonomide dönüşüme liderlik etmek amacıyla Ellen MacArthur Vakfı’nı kurar. Eğitim, iş inovasyonu ve analiz sağlama hedefiyle çalışan vakıf, McKinsey ile birlikte oluşturduğu ve Avrupa’da 630 milyar dolarlık bir ekonomik fırsatı tanımladığı raporunu Ocak 2012’de Davos’ta Dünya Ekonomi Forumu’nda sunar. Bunun üzerine Avrupa Birliği Aralık 2012’de bir manifesto yayınlayarak, döngüsel ekonomiye geçişin birlik için kaçınılmaz olduğunu duyurur. Vakıf, 2013 senesinde Davos’ta yayınladığı ikinci raporunda, hızlı tüketim sektörlerindeki fırsatlara dikkat çeker. Şubat 2013’te CE100 duyurusuyla 100 iştirakçi şirket için 10 milyar dolarlık bir ekonomik fırsat olduğu tanımlanır. Ocak 2014’teyse, yine Davos’ta duyurdukları “Project Mainstream” de beraber çalıştıkları şirketlerle 500 milyon dolar malzeme tasarrufu yaratacaklarını ve 100 milyon ton atığın önlenmesini sağlayacaklarını duyururlar. Cisco, KingFisher, Philips, Renault ve en son katılan Unilever vakfın küresel iş ortaklarıdır.
Sustineo Istanbul
Sustineo Istanbul, iş dünyasını, siyasi karar vericileri ve organizasyonel çevreleri sürdürülebilirliğin çevresel, sosyal ve kurumsal yönetişim boyutlarında desteklemek ve dönüşümlerine hizmet etmek amacıyla kurulmuş bir sosyal girişimdir. Amacı sürdürülebilirliğin iş dünyasında bilinirliğini artırmak ve doğru tanımıyla yaygınlaşmasına ön ayak olmak olan Sustineo Istanbul, organizasyonların, sürdülebilirliği iş yapış şekillerinin içine almalarına yardımcı olacak iş zekâsı, işbirlikleri, ölçümleme ve iletişim hizmetleri sunmaktadır.
Yücel; Sustineo Istanbul Kurucu Ortağı
Yazının orijinali Optimist Dergisi Mayıs sayısında yayınlanmıştır.